Easy 7QC Tools เครื่องมือที่ 5 แผนภูมิเหตุ และผล หรือผังก้างปลา (Cause and Effect Diagrams หรือ Fish Bone Diagrams) (ตอนที่ 2)

โดย ทองพันชั่ง พงษ์วารินทร์ Email:tpongvarin@yahoo.com Mobile:089-8118340

facebook: Thongpunchang Pongvarin , BT-Corporation

******************************************************************************************************

          สวัสดีครับทุกท่านบทความตอนนี้เป็นบทความที่ต่อเนื่องมาจาก Easy 7QC Tools เครื่องมือที่ 5 แผนภูมิเหตุ และผล หรือผังก้างปลา (Cause and Effect Diagrams หรือ Fish Bone Diagrams) (ตอนที่ 1) ที่ผมได้เขียนเอาไว้ในช่วงสองเดือนก่อน สำหรับบทความในตอนนี้เราจะมาเรียนรู้วิธีการที่ถูกต้องในการประยุกต์ใช้แผนภูมิเหตุ และผล หรือผังก้างปลา ที่ถูกต้องที่สุด พร้อมแล้ว เรามาเรียนรู้กันเลยนะครับ

 

แผนภูมิเหตุ และผล หรือผังก้างปลา (Cause and Effect Diagrams หรือ Fish Bone Diagrams) เป็นเครื่องมือหนึ่ง ที่มักจะต้องนำมาใช้ประกอบการแก้ไขปัญหาต่างๆที่เกิดขึ้น และยังนิยมใช้ประกอบตอบ CAR (corrective action report) หรือ ตอบข้อร้องเรียนของลูกค้า เพื่อเพิ่มความน่าเชื่อถือ และทำให้ผู้อื่นเชื่อว่าวิธีการแก้ไขปัญหาที่เราคิดมานั้นไม่ได้นั่งเทียน หรือเดาขึ้นมา และทุกครั้งที่มีการแก้ไขปัญหามักจะมีขั้นตอนการแก้ไขปัญหาแบบเดิมๆ ดังนี้

      1.   ผู้นำประชุมแจ้งรายละเอียดของปัญหา

      2.    ผู้นำประชุมเขียนข้อปัญหา ที่ตำแหน่งหัวปลา และจากนั้นก็ขีดเส้นก้างปลาซ้ายไปขวา เพื่อเป็นแกนกลางของตัวปลา

      3.    ผู้นำประชุมเขียนหัวข้อสาเหตุหลัก ก้างปลา โดยลากเส้นขึ้นไปด้านบนประมาณ สองเส้น และเส้นล่างประมาณ 2-3 เส้น     แล้วจากนั้น ก็เขียนปลายเส้น โดยเส้นแรกเขียนว่า “Man(คน)” เส้นที่สอง “Machine (เครื่องจักร,เครื่องมือ)” เส้นที่สาม      “Material (วัตถุดิบ)”  เส้นที่สี่ “Management (วิธีการปฏิบัติงาน)” เส้นที่ห้า “Environment(สภาพแวดล้อม) ” หรืออาจมี   เส้นอื่นๆ แล้วแต่ที่ผู้นำประชุมถนัด แต่ส่วนใหญ่ก็มีประมาณนี้ คือ 4M&1E

      4.   สอบถามสมาชิกในแต่ละหัวข้อ ซึ่งแต่ละคนก็จะค่อยๆ อธิบาย (โดยส่วนใหญ่จะมีทั้งผู้ที่ออกความคิดเห็น และผู้ที่เงียบ       ปนๆ กัน)

      5.   เขียนสาเหตุหลัก และสาเหตุย่อย ตามก้างหลัก และก้างรอง

      6.  หาแนวทางแก้ไขจากสาเหตุต่างๆ   

 จากประสบการณ์ที่ผมเคยปฏิบัติตาม 6 ขั้นตอนในการประยุกต์ใช้แผนภูมิก้างปลาเพื่อแก้ไขปัญหานี้ มีปัญหา ทั้ง 4 ประการ ได้แก่  1. การค้นหารายละเอียดที่เป็นสาเหตุของปัญหาไม่ครบถ้วน 2. เกิดความสับสนในรายละเอียด ตัดสินใจไม่ได้ว่า 3. เข้าใจผิดว่า ต้องเขียนรายละเอียดให้ครบทั้งหมด 4. ระหว่างที่ประชุมเพื่อเขียนแผนภูมิก้างปลา จะมีทั้งคนที่เสนอ (พูดตลอด) และ คนที่ไม่เสนอ (เงียบตลอด) (ซึ่งวิธีการแก้ไขปัญหาทั้ง 5 ท่านสามารถอ่านบทความเพิ่มเติมได้ที่ http://www.bt-training.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=539886064&Ntype=1)

 และเพื่อเติมเต็มในการแก้ไขปัญหาดังกล่าว ผมขอนำเสนอขั้นตอนสำหรับการประยุกต์ใช้แผนภูมิเหตุ และผล หรือผังก้างปลา ให้เกิดความถูกต้อง และสร้างความเป็นมืออาชีพ ดังนี้

       1.  อธิบายรายละเอียด โดยผู้นำประชุม อธิบายรายละเอียดของปัญหาที่ต้องการแก้ไขให้ครบถ้วน และทำความเข้าใจกับสมาชิก        ทุกคน เพื่อทำให้ทุกคนเข้าใจในสิ่งที่จะแก้ไขอย่างลึกซึ้ง

       2.   ระดมสมอง (Brain Storm) ใช้เครื่องมือ Affinity Diagram โดยมีขั้นตอนดังต่อไปนี้   

            2.1   แจกกระดาษว่างๆให้กับสมาชิกในทีม เพื่อใช้ในการบันทึกรายละเอียด ที่มีขนาดกว้างประมาณ 5-6 ซ.ม. ยาวประมาณ 7-8 ซ.ม. ให้สมาชิกในทีมทุกคนจำนวนเท่าๆ กัน คนละประมาณ 5-10 ใบ ซึ่งประโยชน์ที่ได้ของวิธีการนี้คือ ทุกคนจะได้แสดงความคิดเห็น ผ่านการเขียนทุกๆ คน ในจำนวนที่เท่าๆ กัน ซึ่งผู้ที่ไม่เคยแสดงความคิดเห็น ในที่ประชุม ก็จะได้แสดงออกมาบ้าง ส่วนผู้ที่พูดมาก หรือพูดไม่หยุดระหว่างประชุม ก็จะถูกกำหนดให้พูด หรือแสดงความคิดเห็นได้เพียงแค่ตามจำนวนที่เรากำหนดเท่านั้นครับ

            2.2   บันทึกข้อมูล โดยให้สมาชิกทุกคนเขียนสาเหตุที่คิดว่าจะทำให้เกิดปัญหาที่เรากำลังจะแก้ไขปัญหากันในตอนนี้ โดยทุกคนต้องเขียนออกมา ในจำนวนที่เท่าๆ กัน ขอเน้นย้ำนะครับว่า หัวหน้าทีมต้องจูงใจ หรือบังคับให้ทุกคนเขียน ห้ามอิดออด หรือไม่อยากเขียนไม่ได้โดยเด็ดขาด!!! สำหรับหัวข้อหลักๆ อาจจะเป็น 5M&1E หรือ อาจเป็นรายละเอียดแบบเฉพาะเจาะจงไปเลยก็ได้ เช่น ปัญหาชิ้นงาน MK 4478 เป็นรอยขีดข่วนที่บริเวณมุม ที่แผนกล้าง เราอาจเขียนระบุสาเหตุให้ชัดเจน เช่น ตะกร้าล้างงาน รถเข็น ถาดเรียงงาน เครื่องยกตระกร้า เขียนชัดๆ ตรงๆ ในสิ่งที่เป็นสาเหตุของปัญหาไปเลยก็ได้นะครับ   

           2.3   นำข้อมูลที่สมาชิกทุกคนเขียนมาเรียงจัดกลุ่ม โดยเมื่อจัดกลุ่มเสร็จแล้วเราก็จะเห็นว่า อาจจะได้ สาเหตุหลักๆ ซึ่งอาจจะเป็นหัวข้อสอดคล้องกับ 5M&1E หรือ หัวข้อใหม่ที่สมาชิกกำหนดขึ้นมาเองก็ได้ครับ ซึ่งประโยชน์ของวิธีการนี้คือ ทำให้เราได้รายละเอียดได้ครบถ้วน และไม่ยึดติดกับเฉพาะหัวข้อ 5M&1E เท่านั้นครับ

       3.   เขียนแผนภูมิเหตุและผล หรือผังก้างปลา โดยผู้นำประชุมเขียนหัวข้อปลา และเขียนสาเหตุหลักๆของ ในแต่ละก้าง โดยลากเส้นขึ้นไปด้านบนประมาณ สองเส้น และเส้นล่างประมาณ 2-3 เส้น  ตามหัวข้อหลักๆ ที่เราได้จากข้อที่ 2 โดยพิจารณาสาเหตุหลัก  และสาเหตุรอง ซึ่งอาจจะมีบางหัวข้อที่สอดคล้องกับ 5M&1E และก็จะมีหัวข้อหลักใหม่ๆ ที่เฉพาะเจาะจงมาด้วย

       4.  สอบถามสมาชิกในแต่ละหัวข้อ ซึ่งแต่ละคนก็จะค่อยๆ อธิบาย (โดยส่วนใหญ่จะมีทั้งผู้ที่ออกความคิดเห็น และผู้ที่เงียบ ปนๆ กัน)

       5. เขียนสาเหตุหลัก และสาเหตุย่อย ตามก้างหลัก และก้างรอง

       6.  หาแนวทางแก้ไข จากสาเหตุต่างๆ     

                สำหรับขั้นตอนขั้นตอนในการประยุกต์ใช้แผนภูมิเหตุ และผล หรือผังก้างปลา ให้เกิดความถูกต้อง และสร้างความเป็นมืออาชีพ แบบใหม่ที่ผมนำมาเสนอนี้ ท่านสามารถนำไปปฏิบัติได้จริงๆ ซึ่งผมใช้ตลอดทุกครั้งที่มีการแก้ไขปัญหา และใช้ประกอบการบรรยายเสมอ รับรองได้เลยครับว่า ดีจริงๆ ท่านจะเห็นการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากสมาชิกในทีมได้อย่างแน่นอน ลองนำไปประยุกต์ใช้กันดูนะครับ และถ้าสงสัย หรือติดปัญหาอะไรก็สามารถอีเมลล์ หรือ inbox เข้ามาพูดคุยกันได้นะครับ ผมยินดีแนะนำครับ....     

ท่านสามารถอ่านบทความที่น่าสนใจอื่นๆ ได้ที่ www.bt-training.com

Facebook/fanpage: Thongpunchang Pongvarin , BT Corporation Co.,Ltd.